Tag Archives: slagsmål

by | 8. oktober 2022 · 21:10

Ingen krok i helvete kan vere meir illeluktande

Eksisplassen på Breivegen spreidde sjukdom ut over bygda

brei

I 160 år var dette eksisplass. Det kom mange klager frå prest og medhjelparar over alle former for usedeleg liv.

RAGNAR  ØVRELID: Ein soldat slengde kona si utfor Harpebrua

for at omkommes i den brusende fos. Mens hun låg nede på en liden flek på bredden av elven, fik hun fat på nogle grene og kviste som vokste på berget, og dermed kravrede seg uskadet op. Soldaten måtte derfor løbe spidsrot i to dage.

Deretter levde dei to vel i hop . Det fortel Gudbrandsdalsfuten Prahm i 1773  frå eksisplasssen Breivegen.  Eksisplassen kom til å prege bygdelivet på mange vis, både sosialt og praktisk, i dei 160 åra mønstringsplassen var i bruk, frå 1705 til 1869. Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar

Tagged as , , ,

by | 19. mars 2022 · 20:50

– Finnene stakk hverandre, vi sydde og sydde

Historia om Marie Uhlen frå Nord-Fron, jordmor i Sulitjelma

MU

Marie Uhlen (1874-1971)  født i Nord-Fron, jordmor i Sulitjelma

«Det kunne være ganske stridt, fordi jeg ved siden av å være jordmor også arbeidet som oversøster ved sykehuset. Særlig finnene var svære til å stikke og skjære hverandre med kniv når de var fulle. De drakk alt mulig – det var utrolig hva de kunne få i seg. Vi sydde og sydde, og sårene grodde som regel. Nordmennene var bedre, de brukte bare nevene. En russer tømte de kokende kaffe utover, men det var et unntagelsestilfelle. Ja, det kunne gå hardt for seg i Sulitjelma i de dager.» Det er Marie Uhlen som fortel dette i eit avisintervju, og Paul Henrik Hage har funne fram historia om henne: Les meir →

6 kommentarar

Filed under Biografiar, Kvinner

Tagged as , ,

by | 23. september 2021 · 11:13

Slå som ein kar og ikkje bit som ein hund!

Fron var eit midtstøe for trolldom

Tre trollkjerringer brent i Fron

Tre trollkjerringer brent i Fron

IVAR KLEIVEN: Framover til 1630 er det fleire trolldomssaker på Fron, og som på den tida vart straffa med brenning. Etter det professor Molkte Moe har funne ut, skulle Fron i dette leite vera eit midtstøe for trolldom og runekonster. I 1619-20 vart det brent 3 trollkjerringer i Fron, og om dette står det skrive såleis:

en huskvinde (inderst) Karen (Kari) Berge, hennes bo av årsag, at hun for trolddom blev rettet med ild og brand, beløper seg boet 4 daler 1 ort. Udi lige måde Barbro Amundsdatter for trolddomssag hedenrettet med ild og sverd, boet 3 1/2 daler 1 orrt. Udi lige måde Ingri Olufsdatter for trolddom rettet med ild og sverd.

Les meir →

Éin kommentar

Filed under Folketru

Tagged as ,

by | 11. august 2020 · 09:15

Hans Svinslån, ein nautsterk bjønn

Grunneigaren likte ikkje nyryddinga hans

svinslaa

Svinslåa. Var det her Svinslåin rydda seg grunn? Og grunneigarene ikkje våga å jage han vekk? Foto: Lommekjent.no

IVAR KLEIVEN: I Kvam var det nokre som ikkje var gode å skreka eller leggje på flate fjøla, slike som Hans Svinslån. Sterkare kar har det kanskje ikkje trått på jorda i Kvam, og bror hans, Tor Morken, skulle være mest likeså sterk når det gjaldt. Hans var oppala på Frostad, og medan han var der, tok han til å rudde seg heimstad på ein stad dei kallar Svinslåa. Dette tok han seg til utan løyve, og grunneigaren likte ikkje denne nyryddinga hans.

Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Kommunikasjon, Menn

Tagged as , ,

by | 7. april 2020 · 11:46

Slått ned av en bjørn

Trodde det var revunger, så reiste binna seg og brølte

Ola Kristian Brenden

Ola Kristian Brenden fra Skåbu ble slått ned av ei bjørnebinne en vårdag i 1979. Til alt hell ble han bare påført små skader.

JAKOB BRENDEN TIL ARVID MØLLER: I mai 1979 ble Ola Kristian Brenden, småbruker fra Skåbu, slått ned av ei bjørnebinne med to unger i Murudalen. Han var på vei inn til Mugvatnet på moped for å se etter båten sin. Da fikk han, like ved veien, øye på noe han trodde var to revunger. Han parkerte mopeden og ruslet innover rabbene. Han trodde ikke sine egne øyne da han så at revungene var bjørneunger. Han rakk også å se at binna reiste seg på bakbeina og brølte. Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Jakt og fiske, Menn

Tagged as , ,

by | 15. mars 2020 · 18:02

Tater-Lars var ei merr i makt

Men i henda hass Amund Liltjem vart han for lett

fant

Theodor Kittelsen: Fantefølge. Nasjonalmuseet.

IVAR KLEIVEN: Amund Liltjem frå Kvam var ein overlag godkar, velvaksen, før og hardsett som ikkje gav seg for noko. Det fall ei tingreise på han eingong, så han laut reise til Rolstad på Fron, der tingsete var den tida. På eit kvilestelle han var inne på frammed vegen for å kvile hestane, var Tater-Lars komen i huset med det store følgjet sitt og var på veg nordover dalen. Da Lars fekk høyre at Amund var på tingferd til Rolstad, tok han til å tenkje sitt. Kjenner eg deg rett, Amund Liltjem, kjem du ikkje frå Fron att i dag, og det blir mannslaust på Liltjem til natta. I natt skal det bli kost og husvere på Liltjem.

Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Menn

Tagged as

by | 22. januar 2020 · 17:33

– E bæt eit stort stykkju utur kjåkå på o´m

Ola Toppen i kamp med ein slåsskjempe

toppen

Toppen – bildet er tatt den sumaren dei bygde nytt hus. I den vesle stova til venstre budde Olea og Ola. Foto lånt av Gerd Tangen.

ODD JAN SKRIUBAKKEN: Ola Toppen (1873-1964) var på fest i Svatsum og kom i klammeri med ein slåsskjempe. Dei slost og både datt i golvet. «Da hadde e itte någgå anna å gjere ve me enn at e bæt eit stort stykkju utur kjåkå på o´m og spytta det på golve. Da besvimte´n gut. Ettepå ræv eg me på ein stor omn å slo rondt me med omnsringom og jåggå folke ut på gar´n. Den ænaste som va att inne, va a Olea, som nå e kjerringa mi.» Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Jordbruk, Kvinner, Menn

Tagged as ,

by | 19. juli 2018 · 15:40

Frøningar og valdrisar i kamp

vinstervatnet

Vinstervatnet. Fiske i vatn som låg i eit slikt tvidragsbyte, vart på både sider helde for mest jamngodt med å bryte seg inn i stabburet til kvarandre. Måleri: Sigmund Hernæs

IVAR KLEIVEN: Like frå medelalderen har Fron hatt strid om bygdagrensa mot østre Slidre i Valdres, og det har nok ein og annan gong gått allt anna enn lausleg til. Det har drive opp til heile slag, som det har gått ord om i mannsaldre og ennå lever att minne om. Det er grensa mellom østre Slidre og Fron bortved Vinstervatna som det all sin dag har vore usemje om. Striden er nok like gamal som Svartedauden, for fiske i vatn som låg i eit slikt tvidragsbyte, vart på både sider helde for mest jamngodt med å bryte seg inn i stabburet til kvarandre. Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Jakt og fiske, Menn

Tagged as ,

by | 29. januar 2018 · 22:26

Krig og hest og slagsmål

Ei historie om svartebørs og vennskap som tok slutt brått

canvas

Var nokre av desse hestane utanfor ysteriet med i krangelen?

GUNNAR LIEN: Vi som veks opp på Frya etter krigen, fekk inntrykk av alle hendingane under krigen. Eg var ikkje store karen fyrste gongen eg såg to vaksne karar som slost. Og da dette var to som eg kjende godt, og som båe to hadde vore snille mot meg, opplevde eg dette som vondt. Fyrst lenge etter at eg var vaksen, og etter at båe karane var gått bort, fekk eg veta kva som låg bak uvennskapen. Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Jordbruk, Krig, Menn

Tagged as ,

by | 19. april 2016 · 17:01

Dæ va ein stygg mann og ei stygg øks

Møt Londin – nok eit vidunderleg portrett frå Ivar Kleiven

vinster2ok

Var det slik fisk han kjempa for, Londin frå Sødorp? Solveig og Erling Rønning med ein rugg på 6,4 kg frå Vinstervatnet. Bilde frå fiskeguiden.no

IVAR KLEIVEN: På Londe i Sødorp var det på byrjinga av 1800-talet ein uturmåta stor og sterk kar, som ikkje nokon torde gå i kast med ein mot ein. Han dreiv mykje på fiskjing i Vinstervatna både somar og vinter, og enda valdersan var redde for han, hende det imellom dei prøvde å setja opp uggan. Ein gang vart det stole flesk og ein tom fiskekopp i bua hans, det var nok ikkje mange å gjera val på, tykte Londin, og så gjekk han beinast borti bua til tre valderse som låg ved eit av vatna og la dei ut for tjuveri. Les meir →

Éin kommentar

Filed under Biografiar, Jakt og fiske, Menn

Tagged as ,