JOHAN DALSEG: Hingsten med hoppefylgjet sitt hadde beita på vollane langs bekken og var på tur bort, da vi kom. Fylgjet sette over blautmyra, og tre av hoppene gjekk igjennom. To av dei baksa seg opp att med det same, men Raua til Edda Stebergløkken i Prestgarden vart sitjande fast. Ho strevde for å koma seg opp, men sokk berre djupare og djupare. Til sist var det berre hovudet og halsen med den drivkvite mana som stakk opp av myra. Les meir
Filed under Jordbruk
Huskelia – nokre hundreår seinare
IVAR KLEIVEN: For 236 år sidan budde det to ugifte, gamalvorne systre i Huskelia, Marit og Tore Jonsdøttre. Desse to systrene, som budde einslege på denne vesle garden i Kvikne, som ligg noko avsides til på baksida av Vinstra, skulle sitja i velstand. Ein vår i våronntida døde ho Tore brått og uventa. Dei fann ho att på åkra i Huskelia, ho låg på magen og hadde munnen full med jord. Sidan levde Marit einsleg i Huskelia.
Filed under Biografiar, Kvinner, Menn
ODD JAN SKRIUBAKKEN: Eg har vorte fortalt ei historie eg ikkje heilt veit om eg skal tru på: Det budde tre karar oppe på Flatskriun. Ein vinterdag døde den eine. Det fanst ikkje uthus der, så liket skulle fraktast ned på låven i Skriubakka. Dei la liket på ein skikjelke, sette seg skrevs over og akte nedetter. I bra fart svingte dei inn på tunet på Skriubakka, syngjande på ei salme.
Filed under Kommunikasjon
Arild Teigen fortel særs interessant kulturhistorie
Utanfor det gamle bedehuset i Kvam i mellomkrigstida. Foto: Kvam Historiske Forening
Historielaget inviterer til årsmøte onsdag 9. september kl 19 på Sødorp Gjestgivergard. Hit kjem òg historikaren Arild Teigen og fortel frå boka si Falne døler 1940-45. Han kan fortelje historier. Fleire døme på det finst på denne heimesida. Her kan du lese om gravferder. Dersom seremonien ikkje var godt planlagt og gjekk etter eit forventa mønster, ville det sjølsagt vera ei stor skam for dei etterlatte. I tillegg ville og minnet til den avdøde bli sverta.
ARILD TEIGEN: Gamlefolka Tor og Mari Slåen sto på tur til å gje garden til sonen Thorvald, og det vart sett opp ei avtale som skulle regulere tilhøvet mellom dei to generasjonane i åra framover. I tillegg til husrom for dei to gamle, for til to kyr og to sauer, 450 kg godt byggkorn, 20 kg godt flesk, ½ mål potetland og opphugget ved måtte Thorvald sjå til at dei gamle fekk ei skikkeleg gravferd når den tida kom.
Filed under Folketru
«Heilt oppe i Krok, der britane hadde skytestillingar, fekk stallen ein tysk granat gjennom veggen.»
RAGNAR ØVRELID: Krigshandlingane i Kvam frå 25. til 27. april 1940 var over. Etter kvart tok folk seg ned i bygda att. Den øydelagde grenda grein mot dei. Over 70 nedbrunne hus, sundskote bygningar, raserte marker og vegar, og i fjøsa døde eller uthungra krøtter. Men gardbrukarane i Kvam opplevde også å sjå at krøttera hadde fått mat mens folket var borte. Om det var britiske eller tyske soldatar som hadde gitt dyra vatn og høy visste dei ikkje. I revegardane hadde mange sølvrevar og verdifulle platinarevar kasta kvelpane og ete dei opp. Les meir
Filed under Biografiar
Kva skjedde i denne senga? Bilde frå Maihaugen
RAGNAR ØVRELID: Kor store var familiane i Fron på byrjinga av 1800-talet? Ikkje så store som vi kanskje forestiller oss. Ein ting som heldt familiane små, var barnedøden. Ein stor del av gravferdene i det gamle samfunnet galdt små barn, ikkje gamle, som vi er vane med i dag. Fram til 1840-åra var over ein firedel av dei døde barn under fem år. Barna døde oftast av epidemiske sjukdomar, difteri, kikhoste, meslingar eller koppar. Det var ikkje uvanleg at foreldre låg i hel dei minste i senga om natta. Det kom mellom anna av høgt alkoholforbruk. Les meir
Filed under Kommunikasjon
Når sjukekorga venta, var det som regel teikn på siste reis
HELGE STORMORKEN: Det var tæring som herja. Og for tuberkulosen var det enda ikkje råd å få. Det var vanleg å spytte både inne og ute, og verst var klysene frå karar som togg skrå. At det stod Spytt ikkje på gulvet på tog, i butikkar, hotell og offentlege kontor slo sakte inn. Ein skøyer gjorde ein god vri på ein: Spytt i nevan, itte på golvet. Hygiene på alle plan var det heller lite av og ikkje mogleg. Innlagt vatn, pyjamas og tannbørste var ukjent. Og om vinteren var skinnfellen varmekjelda, når han ikkje var ute på snøen i frost for å knekkje udyra. Likhalmen vart brend. Det var madrassen på den tida, bygghalm heime og ofte storr på setrene. Bålet var au melding til bygda om at eit liv var slutt. Les meir
Filed under Biografiar
Doktor Christian Grønning 1946
GUNNAR LIEN: På ein plass opp for Tåkåstad budde det ein mann som heitte Lier. Han dreiv med tømmerhandel og hadde ei hushjelp som heitte Anne. Ein gong Anne var sjuk, vart det send bod på doktor Falck. Han var ei tid lege på Sør-Fron samstundes med doktor Christian Grønning. Falck undersøkte Anne og fann ut at det ikkje stod så bra til med henne. Da Falck skulle til å gå att, kom Lier etter han ut på trappa og spurde: «Men tror du virkelig at Anne er så syk at vi må få tak i Grønning?» Det var Falck sjølv som fortalde denne historia, han såg det komiske i det. Les meir
Filed under Biografiar, Menn
Storofsen i Gudbrandsdalen. Teikning: Reidar Fritzvold, Norsk Skogmuseum
IVAR KLEIVEN: Ulykkeshendingane på Fron i Storofsen i 1789 er for ein stor del vorte bortgløymt i dei mannsaldrane som er gått, og av dei som ennå har helde seg i minne, er det nok berre eit bleikt bilete ein kan gjera seg av den fæle naturulykka. Storflommen gjorde stor skade i Fron. Bygda mista 20 menneskjeliv, I Kvam heldt det på å forkomast eit menneskje; det låg ein plass som heitte Sletta i baksida midt for Kjørøm, og skredet tok både hus og jord, og ei 14 år gamal dotter, Tore Sletten, vart førd ut i Laugen, men ho hadde på eit eller anna vis helde seg opp til ho stana i ei bjørk ved Teigøya. Her hekk ho til far hennar, Tor Sletten, kom på ei flåte og redda ho. Ætta hennar er ennå til.
Filed under Jordbruk
ELDRID LISTAD: Eg var styrar på Sør-Fron pleiehjem på Lillehove. Eller «Hjemmet» som det oftast vart kalla. Vi likte det. Dette var ein stad og ein heim der uttrykket «dei gamle» var eit naturleg ord. «Pensjonær» og «bebuar» kjendest framand og litt uverkeleg. Dei gamle som var der den tida, hadde små fordringar. Tida dei hadde vakse opp i, lærte dei det. Det viktigaste for dei var ei varm seng, mat, klede, omsorg og å vita at nokon var der, når livet var på hell. Les meir
Filed under Biografiar, Kvinner, Menn, Verksemder
Logoen til Fron historielag, teikna av kunstnaren Ragnvald Frøysadal etter ein gamal kyrkjering frå Steig i Sør-Fron.
Rakfisken på plass! Filert, flådd eller i butt.
Fron historielag er ein idealistisk organisasjon. Vil du bidra til at ho lever vidare? Støtt det arbeidet Fron historielag gjer her og på andre område. Bli medlem. Berre 200 kroner til konto 2095 32 92735, Fron historielag, 2640 Vinstra. Oppgje epostadresse. La oss gjere dette saman.
Carl Henrik Grøndahl
carlhenrikgrondahl at gmail.com
Nå er tida for å kose seg med Frons-historie i godstolen. Vi har mykje godt på lager!
Fronsbygdin alle årgangar 2003-2022. Her er det allsidige, nyttige, morosame og tankevekkjande artiklar som teiknar eit fargerikt bilde av generasjonar, av draumar og slit, liv og død, kvardag og fest. Er du fortruleg med fortida, er du på lag med framtida. Fronsbygdin gjer deg rikare.
Dei som lagar årboka Fronsbygdin: Frå venstre: Redaksjonssekretær Gard Espeland, redaktør Hildegunn Maria Haanes Ruset og redaktør Rasmus Stauri. Foto: Dølen
Gardar og slekter i Fron, bind 1, Sør-Fron av Einar Hovdhaugen. 
Her er det ikkje berre grundig gards- og slektshistorie. Hovdhaugen skriv òg om utvandring og utflytting, om husmenn og tilhøvet mellom husmann og bonde og fleire andre tema. Denne boka må ein berre ha i hylla! Bind 1 om Nord-Fron er utseld. Har du eit eksemplar ståande og vil selje, er historielaget kjøpar.
Historia om Fron, Bind 2 av Ragnar Øvrelid. 
Ragnar Øvrelid
Velskrive historieverk! Han fekk permisjon frå skulearbeidet i 1981-1982 for å skrive ei kortfatta historie, men stoffet var så rikt og kjeldetilfanget så stort at han vart sittande i fleire år med boka, i kveldstimar og feriar. To store bind vart det. Noko vi skal vere glade for. Han har verkeleg gjort fronshistoria levande. Bind 1 er utseld. Har du boka ståande i hylla og vil selje ho, kjøper historielaget !
Fron-slekter av Even Sveipe, Peter Sveipe og Jakob Haraldseid.
Boka "syner samanhangen frå ættled til ættled og skyldskapen mellom ættene. Vi vil vone at boka kan bli til litt hjelp for dei som seinare vil granske si ætt meir inngåande."
Fronsmålet av Gunnar Jenshus. 
"Eg vonar at ei bok som denne vil styrkje kjærleiken til og vørdnaden for bygdemålet. Dei norske bygdemåla er i slekt med dei fremste kulturspråka i verda."
Matrikkel 1866
Tingbok del 1
Ragnvald Einbu: Kristningsmøtet på Hundorp 1021
F.v. redaksjonssekretær Gard Espeland og redaktørane Per Ottesen og Rasmus Stauri.
Fron historielag 