Til uti 1950-åra tømte folk framleis avfallet sitt som det høvde
RAGNAR ØVRELID: Frå 1917 hadde alle på Vinstra straum, men vatn var det verre med. Somme hadde eigne brunnar, men i 1945 vaska mange vinstrakvinner framleis klede i kjeler som dei hadde ståande nede ved Lågen, og dei og barna henta vatn til husa derifrå. I 1950 vart det private Vinstra vassverk skipa. Vassverket tok vatn direkte frå Lågen nord for det nåverande legesentret, klora det og pumpa det til eit fordelingsbasseng oppe i lia. Vatnet fekk snart ein tvilsam kvalitet. Folk i bygdebyen var jamnleg plaga av farangar kvar vår. Les meir
Category Archives: Verksemder
Folk på Vinstra hadde farang kvar vår
Filed under Kommunikasjon, Verksemder
Vinstra Ysteri restaureres ferdig
Og her kan du sjå drifta i gamle dagar
«Nå skal Sigurd (71) restaurere ferdig det gamle ysteriet på Vinstra, melder GD. Eier av Fron Traktor Service, Sigurd Søberg, kjøpte det gamle ysteriet i 1990. Siden har det blitt pub i 1. etasje og fire utleieleiligheter. Nå gyver han løs på resten. Det betyr tre nye leiligheter og et større kontorlokale. Sistnevnte er det leietakere på gang, men det blir først endelig avgjort i nær framtid. Kontorlokalene er på 700 kvadratmeter, fordelt over to etasjer. I nordre enden av bygget blir det heis og garasje.» Da kan det kanskje vere på sin plass å sjå litt på historia, slik ho vart fortald her 5.12. 2013? Les meir
Filed under Jordbruk, Verksemder
Byregardane og noko frå det gamle Vinstra
Sør for den gamle Sundbrua ser vi noko av driftsbygningen på Søre Byre. På andre sida av brua har vi kommunesenteret Nørdre Byre. Frå venstre Amundsens hotell, «Gammelbanken» og kommunehuset. Sistnemnde var opprinneleg det gamle prestegardshuset på Sundet. Bygningen romma både bank, butikk og legekontor til å byrje med. «Gammelbanken» er ei stove som er kome frå Sygard Leine i Kvam. Banken kjøpte denne i 1903 og fekk såleis eige hus. Dei delte den riktignok med kommunestyret. Banken heldt til i fyrste etasje og møta i kommunestyret foregjekk i andre høgda.
Ole Chr. Risdal: Etter at jernbanen kom til Vinstra i 1896, vart store delar av bygdebyen Vinstra bygd på tomter som hadde høyrt Byregardane til. Så å si alt av areal på Vinstra høyrde enten Nordgard Tokse eller Byregardane til. Grensa mellom desse gjekk omtrent i rett line frå Laugen, så rett nordanfor urmakar Berge og vidare oppover til fjellet. Les meir
Filed under Biografiar, handel, Menn, Verksemder
De vanartede piker på Hundorp
Under krigen var folkehøgskulen anstalt for «uskikkelige og usedelige» jenter
Nazistane la ei tung bør på folkehøgskulestyrar Lise Stauri. Dei to siste krigsåra måtte ho styre ein anstalt for tenåringsjenter som hadde skeia ut. Her er ho nokre år etter krigen.
Skadeleg. Farleg. Det sa nazistane om folkehøgskulen på Hundorp. Dei meinte at undervisninga i det grundtvigske livssyn var «oppviglersk virksomhet». Det var planer om å setja skulebygningane i brann. Men så fann NS-leiarane ut at skulestyrar Lise Stauri skulle få noko anna å bryne seg på, det vi i dag kanskje ville kalle utilpassa og utagerande tenåringsjenter, utsette for omsorgssvikt. Frå mai 1943 til august 1945 dreiv ho eit «skolehjem for vanartede piker.» Desse åra har det vore stilt om i ettertid. Her lyfter Rasmus Stauri på lokket. Han har gått til kjeldene og teiknar eit særs interessant tidsbilde. Les meir
Filed under Biografiar, Krig, Kunst og handverk, Kvinner, Verksemder
Krigen gjorde slutt på fattigdommen
Underleg – noko godt kom ut av det
Tyskarane forsvann. Men det gjorde også fattigdommen og arbeidsløysa.
RAGNAR ØVRELID: Krigsåra gjorde slutt på eitt av dei store problema i Fron: Arbeidsløysa. Og som resultat av det: krigen gjorde også slutt på den verkelege fattigdommen i bygda. Vi har ikke tal på kor mange som var utan arbeid i Fron i 1930-åra. Les meir
Filed under Jordbruk, Verksemder
Slagsmål om fiske i Gålåvatnet
Var like mykje verd som eit gardsbruk
Oppslag i GD 11.2. 2015
Solveig og Pål Egil Rønn frå Sør-Fron har kjøpt aksjane i Gålå Eiendom as, melde Dølen i februar 2015. Salet frå Høegh Eiendom vart gjennomførd 30. januar. Høegh Eiendom hadde eigd Gålåvatnet sidan 1970-talet. Ifølge Dølen hadde ikkje Gålåvatnet vore på lokale hender på meir enn 100 år. Eit rikt fiskevatn det har vore strid om gjennom hundreåra. I Fronsbygdin 2014 skreiv Anders Haugen ein artikkel om elva Golo, der han også fortel litt av historia om vatnet. Det var i si tid like mykje verd som eit gardsbruk. Les meir
Filed under handel, Jakt og fiske, Verksemder
Tente ikkje meir enn til mat
Tordentalaren Tranmæl gjorde sterkt inntrykk på ein ung mann
DAGNINGEN 28.9.1963: Johan Monshaugen var skogsarbeidar, og tente ikkje meir enn til mat, som han sjølv seier. På begynnelsen av 1930-talet tok han over som postbud etter far sin. Det kunne ofte bli kveldssent for posten var utlevert. Posttoget kom halv fire på ettermiddagen, og etter det var det sortering før ein kunne leggje ut på ruta, om sommaren til fots, om vinteren på ski. Les meir
Filed under Biografiar, Jordbruk, Menn, Verksemder
Tranmæl og Gerhardsen på Baukholstulen
De hadde godt av kontakt med en lutfattig norsk utkantkommune
Martin Tranmæl på ski påsken 1947. Einar Gerhardsen i bakgrunnen. Foto: Arbeiderbevegelsens arkiv og bibliotek.
ARNE HERNÆS: Martin Tranmæl er på foredragsturne i 1923 og får kontakt med Anton Hytten. Han har et seterhus på Baukholstulen til leie i påsken. Det ble ikke noe av før i 1928, men fra da av skulle det vise seg å bli starten på et livslangt kjærlighetsforhold til Baukholstulen og fjellet for både Martin Tranmæl og Einar Gerhardsen, de to kjempene som etter min vurdering har betydd mest for Det norske Arbeiderparti. Med unntak av krigsårene tilbrakte begge to påskene der så lenge de greide å gå på ski. Les meir
Filed under Biografiar, Menn, Verksemder
Fjellpilten
Nye bilder fra Norges første og eneste rullende fjellbutikk
Egil Stakson har lagt ut bilder på FB fra en reportasje om Fjellpilten i Gudbrandsdølen 12. juni 1972. Her er fortellinga til Nils Chr. Steig supplert med disse bildene.
NILS CHR. STEIG: Norges første og eneste rullende butikk ble etablert i 1965, da den første Fjellpilten så dagens lys. Dette var en gammel buss som ble innredet med kjøledisk og hyller med varer av alle slag. Pilten gikk i rute innover fjellet hele sommersesongen og var et kjærkomment servicetilbud til hyttefolk og budeier i de neste 20 år.
Filed under Kommunikasjon, Verksemder
– Bedre i Fron enn alle andre steder
Klar melding fra en utvandret frøning fra «den vesle farmen» Hammer
INTERVJU (1970) FRA UKJENT AVIS: -Jeg skal si deg en ting. Jeg vil ikke rekommandere noen ung mann eller kvinne to go fra Gudbrandsdalen til noe land i verden. De har det bedre her enn alle andre steder jeg har sett. Alle hus er fine, og her er plenty med mat. Jeg tror dere må ha nr 1 government . Mannen bak denne kraftige tilslutning til Gudbrandsdalen er amerikansk statsborger Olaf Hammer. Hjemsted: «Den vesle farmen» Hammer i Sør-Fron. 83-åringen er på sitt tredje Norges-besøk siden han brøt opp for å finne lykken i Amerika. Det var i 1905, og Olaf var 18 år. Les meir
Filed under Biografiar, Menn, Verksemder
Fron historielag er ein idealistisk organisasjon. Vil du bidra til at ho lever vidare? Støtt det arbeidet Fron historielag gjer her og på andre område. Bli medlem i 2020. Berre 200 kroner til konto 2095 32 92735, Fron historielag, 2640 Vinstra. Oppgje epostadresse. La oss gjere dette saman.
Ragnvald Einbu: Kristningsmøtet på Hundorp 1021
