Bergdal skole 2008. Elevene ble overført til Liene i 1961. Bergdal fungerte så som grendehus ei tid. (Foto: Odd Ivar Storløkken)
ODD IVAR STORLØKKEN: I 1949 gikk 15 elever i 17. mai-tog fra Bergdal skole. Ruten vi gikk, var lang for unger i 17. mai stas, men jeg husker ikke at noen klaget. En ting er imidlertid helt sikkert – det var ikke mange folk langs ruten der dette lille 17. mai toget gikk. Les meir
Filed under Kommunikasjon, Kunst og handverk
Bli med toget frå Lillehammer til Dombås i 1920! Utruleg morosamt å sjå. Folk og klede og bilar og ski og mykje anna. Mange gode bilde frå Fron. Terje Bjørkheim har gjort historielaget merksam på denne stumfilmen som Nasjonalbiblioteket har lagt ut. God tur!
Filed under Kommunikasjon
PER OTTESEN: Det er 85 år sidan ein av dei største flommane i historisk tid gjorde livet surt for mang ein døl. Ved hjelp av Dagningen frå 5. september 1938 og Iver Forseth sin artikkel i Årbok for Gudbrandsdalen for år 2000 skal vi sjå på kva som skjedde denne dramatiske veka. Gudbrandsdalen har hatt mange store flommar. For oss står nok den såkalla ”Storofsen” i 1789 som den absolutt verste, men Forseth fortel at det i 1348 var ein flom som til og med set Storofsen i skyggen. Så er den da også denne kalla ”Digerofsen”! At denne flommen kom på same tid som ”Svartedauden” gjorde ikkje ting lettare.
Les meirFiled under Jordbruk, Kommunikasjon
MARTINIUS HØGÅSEN 1928: I Vinstradalen har vi eit gamalt, rettvist vegkrav. Her er reist krav om ombygjing og fleire vender, men so har det sovna til att. Bygdafolket kan ikkje lenger slå seg til ro med tilstanda som dei er. Vegen er til sine tider slik at det er reint fårlig å fara han, med utglidingar og ras om våren, kjøving og svell om vinteren. Bakkut er han til gangs. Vegdekket er kleint. Grøfter og stikkrenner finst ikkje eller er slike at dei helst vi gro att. Berre på turreste årstida er vegen nokolunde.
Les meirFiled under Kommunikasjon
Ein engelsk korporal skaut belta av ei tysk stridvogn ved Kvam.
I dag for 83 år sidan gjekk tyskarane til åtak på Norge, som fekk smake det ukrainarane er midt oppe i nå. Det hadde ikkje vore kamphandlingar på norsk jord sidan 1814. Tyskarane skaut og bomba seg nordover Gudbrandsdalen. Det tyske gjennombrotet i Tretten 23. april var den store katastrofen som fekk forsvaret av dalen til å rakne. Dette førte til det som truleg var det største og mest blodige slaget under felttoget i Sør-Norge: Kampane i Kvam. Dei tyske soldatane møtte unge norske og britiske menn som hadde lite trening og aldri hadde vore i kamp. General Otto Ruge skreiv seinare:
«Både brigaden Morgan og bataljonene av IR11 var i den situasjon at de var i strid for første gang i sitt liv, og at de denne første gang ble stillet overfor en så overlegen fiende som angrep med artilleri, panservogner og fly, mens de selv bare hadde infanterivåben. Som første gangs prøve for nyopsatte avdelinger ble dette for mye for dem.»
Filed under Kommunikasjon
Du finn 309 gamle postkort i historielagets postkortalbum! Med motiv frå Furusjøen til Espedalsvatnet, frå Kvam til Frya. Her kan du verkeleg studere utviklinga i Fron gjennom meir enn 100 år. Har du fleire postkort? Vil du dele dei i denne samlinga?
Filed under Kommunikasjon
Alt var litt større i det eventyrlege landet på hi side av havet. (Bilde frå Anne Lise Jørstad Røsand/Vegar Skar)
EINAR HOVDHAUGEN: Utvandring til Amerika letta folkepresset i bygdasamfunnet. Ein del sveltihelplassar blir nedlagde. Det blir ledige husmannsplassar for dei mange som før hadde hatt vanskeleg for å skaffe seg ein plass. Inderstklassa blir etter hvert sterkt redusert. Utvandrarstrømmen er sterkt dominert av småkårsfolket i bygda. Les meir
Filed under Jordbruk, Kommunikasjon
Litt av eit bilde. Engelskmannen Sir Robert Scott fraus ihel på veg tilbake frå Sydpolen, som han nådde 17. januar 1912, 34 dagar etter Roald Amundsen. Scott ville prøve å kjøyre til Sydpolen på motorsleder. Vinteren 1910 testa han dei ut på Feforvatnet.
Nansen anbefalte at han skulle trene på Finse, da han ville finne store breer som var nær de samme som på innlandsisen. Men Scott hadde ikke lett for å ta råd fra andre. Scott testet sine motorsleder i langt enklere terreng, på Fefor i Gudbrandsdalen.
Sledene synte seg å vera heilt ubrukelege i Antarktis. Men kommunestyret i Nord-Fron hadde tydelegvis glede av dei. (Utklipp frå Albert Wadahl/Vegar Skar)
Filed under Biografiar, Kommunikasjon, Menn
Per Ottesen 1945-2016
KJARTAN RUSET i Kyrkjeblad for Nord-Fron 2015 : Vi ser at Per har vore gjennom sjukdom. Han ruvar ikkje som før. Sjukdom og behandlingar har teke på. Det er litt rart å møte ein tunn Per Ottesen. Men mannen er elles den same. Vi kjenner att smilet, låtten, humøret. – Å, det er ikkje alltid på topp, vedgår han. – Det er dagar då eg ikkje orkar stort, ikkje ein gong å lese e-postane som kjem heile tida. Men så får eg ein god dag, og føler meg nesten som før. – Det var tøft å få diagnosen for vel eit år sidan. Men eg har fått god hjelp, har hatt mange flinke legar. Og så vert ein så veldig glad når behandlinga lukkast og det går betre for ei tid.
Filed under Biografiar, Folketru, Kommunikasjon, Kunst og handverk, Menn
Den største kongelege hendinga på Gålå var i juli 1899. Da kom kong Oscar II innom med stort følgje. Det vart reist ein prangande æresport. Velkomskomiteen hadde teke oppstilling i trapper på båe sider av porten. Det var døtrene til aksjonærane i sanatoriet, og alle var kledde i flotte kvite kreasjonar.
KRISTIAN HOSAR: Oscar II, (konge i Sverige og Noreg 1872-1905) var på mange reiser i Noreg. Og svenskane oppdaga Fron for alvor! Golaa Høifjeldssanatorium vart bygt i 1892. Sentrale Kristiania-borgarar med gode kontaktar til den svenske kongeslekta bernadottane stod bak. Gålå vart fort ein ynda feriestad for svenskeprinsane. Prins Carl, den tunghøyrde «blå prinsen», budde i 1890-åra på hytta til Rich. Andvord. Måltida fekk han på sanatoriet, ikkje mange metrane unna. Namnet «den blå prinsen» fekk han fordi han var sjef for det svenske kavalleriet, som hadde blå uniformar. Carl var på Gålå fyrste gongen i 1896. Han treivst så godt at han kom tilbake på bryllupsreise to år seinare. Den unge brura var prinsesse Ingeborg av Danmark. Prinsen var begeistra, men den danske prinsessa tykte staden var aude og sakna ei landsbykyrkje! Ingeborg var syster til kong Haakon og mor til kronprinsesse Märtha.
Filed under Biografiar, Kommunikasjon, Menn
Logoen til Fron historielag, teikna av kunstnaren Ragnvald Frøysadal etter ein gamal kyrkjering frå Steig i Sør-Fron.
Rakfisken på plass! Filert, flådd eller i butt.
Fron historielag er ein idealistisk organisasjon. Vil du bidra til at ho lever vidare? Støtt det arbeidet Fron historielag gjer her og på andre område. Bli medlem. Berre 250 kroner til konto 2095 32 92735, Fron historielag, 2640 Vinstra. Oppgje epostadresse. La oss gjere dette saman.
Carl Henrik Grøndahl
carlhenrikgrondahl at gmail.com
Nå er tida for å kose seg med Frons-historie i godstolen. Vi har mykje godt på lager!
Fronsbygdin alle årgangar 2003-2022. Her er det allsidige, nyttige, morosame og tankevekkjande artiklar som teiknar eit fargerikt bilde av generasjonar, av draumar og slit, liv og død, kvardag og fest. Er du fortruleg med fortida, er du på lag med framtida. Fronsbygdin gjer deg rikare.
Dei som lagar årboka Fronsbygdin: Frå venstre: Redaksjonssekretær Gard Espeland, redaktør Hildegunn Maria Haanes Ruset og redaktør Rasmus Stauri. Foto: Dølen
Gardar og slekter i Fron, bind 1, Sør-Fron av Einar Hovdhaugen. 
Her er det ikkje berre grundig gards- og slektshistorie. Hovdhaugen skriv òg om utvandring og utflytting, om husmenn og tilhøvet mellom husmann og bonde og fleire andre tema. Denne boka må ein berre ha i hylla! Bind 1 om Nord-Fron er utseld. Har du eit eksemplar ståande og vil selje, er historielaget kjøpar.
Historia om Fron, Bind 2 av Ragnar Øvrelid. 
Ragnar Øvrelid
Velskrive historieverk! Han fekk permisjon frå skulearbeidet i 1981-1982 for å skrive ei kortfatta historie, men stoffet var så rikt og kjeldetilfanget så stort at han vart sittande i fleire år med boka, i kveldstimar og feriar. To store bind vart det. Noko vi skal vere glade for. Han har verkeleg gjort fronshistoria levande. Bind 1 er utseld. Har du boka ståande i hylla og vil selje ho, kjøper historielaget !
Fron-slekter av Even Sveipe, Peter Sveipe og Jakob Haraldseid.
Boka "syner samanhangen frå ættled til ættled og skyldskapen mellom ættene. Vi vil vone at boka kan bli til litt hjelp for dei som seinare vil granske si ætt meir inngåande."
Fronsmålet av Gunnar Jenshus. 
"Eg vonar at ei bok som denne vil styrkje kjærleiken til og vørdnaden for bygdemålet. Dei norske bygdemåla er i slekt med dei fremste kulturspråka i verda."
Matrikkel 1866
Tingbok del 1
Ragnvald Einbu: Kristningsmøtet på Hundorp 1021
F.v. redaksjonssekretær Gard Espeland og redaktørane Per Ottesen og Rasmus Stauri.
Fron historielag 