Author Archives: CHG

About CHG

Skribent. Har vært journalist i Stavanger Aftenblad og Aftenposten, kulturredaktør og kanalsjef i NRK Radio, produsent i NRK Radioteatret.
by | 11. oktober 2018 · 19:29

Flammekaster og 12 togvogner med kalk

Israel Krupp ryddet 1000 mål ved Lauvåsen i 1954

ikbulldozARBEIDERBLADET 19.7.1954 – Han Krupp´en er gal, sa bra folk i Gudbrandsdalen, da Oslo-mannen Israel Krupp for et par år siden satte igang med nydyrking i stor stil på sin 5000 mål store og dyrkbare fjellvidde. Det var et for hasardiøst prosjekt for bra folk – det kunne umulig gå bra. Men Krupp, som er overbevist om at også «Norges 2. etasje» er dyrkbar og fruktbar, satte igang med bulldozer, traktor og lastebiltransport på de forholdvis gode veiene på vidda og planla å rydde 1000 mål. I dag gror det frisk og frodig timotei på 140 mål, men ytterligere 500 mål på det nærmeste er ryddet og klart til såing til våren. I 1956 skal det gro over alle de 1000 målene, sier Krupp. Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Jordbruk, Menn

by | 9. oktober 2018 · 16:59

Nei til bil i Fron!

Kommunestyra ser på motorvognkøyring som heilt overflødig

12121_436477679788992_1584306777_n

Slikt vil vi ikkje ha i Fron! Bilde frå Nora Marie Stormyrbakken/Vegar Skar

RAGNAR ØVRELID: Kring 1900 kom dei første bilane gjennom Fron. Kommunestyra var svært skeptiske når det galdt det nye framkomstmidlet:

Kjøring med motorvogn i fast rute innskrenkes til høyst to ganger i uken. Kjørsel utenom dette må det søkes spesielt til kommunene om. Motorsykkel bør ikke tillates. Her i distriktet der det er jernbane,  ser vi på motorvognkjøring som helt overflødig. Hestene er redde, og vanskelige å styre når de møter en slik vogn. Og veiene blir slitt ned. På bløt grus vises sporene som etter slepende stokker.

bestemte dei i Nord-Fron i 1909. I Sør-Fron var dei ikkje nådigare. Kommunstyret der såg på bilar og motorsyklar som uheldige. Dei bør helst ikkje tillatast i distriktet, i alle fall berre til visse tider om dagen, som skal bestemmast for kvart tilfelle. Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Kommunikasjon

Tagged as , ,

by | 6. oktober 2018 · 14:19

Det er vondt å bli gammal

Heilt fram til 1930-åra kunne du bli auksjonert bort

Først etter 1900 vart det forbode ved lov å bortauksjonere fattige. Men systemet var seigliva, og fekk ein ny oppsving i mellomkrigstida. I 1930-åra kan vi finne annonsar i avisene om slike auksjonar. Sør-Fron kjøpte Grov til fattiggard i 1903.

RAGNAR ØVRELID: Anders Jensen, nå på Rudi, er gammal og ikkje i stand til å hjelpe seg sjølv. Ingen av folket hans vil ta han til seg, og han har ingen livsarvingar. Han har gitt seg under Anders Jonsen Rudi, som har lova han underhald livet ut, og ei ærleg gravferd. Anders Rudi skal ha det vesle som blir att etter han.  Les vi i 1736. Dei gamle greidde seg tydelegvis bra på dei vanlege gardane. Verre var det på husmannsplassane. Dei fleste husmennene fekk stå på så lenge det var helse og liv i dei, gjerne med litt hjelp frå gardsfolket. Det kunne også vere tungt for den som overtok ein husmannsplass å greie krava til føderådsfolket. Ein husmann i Kvam svarte i 1800 til foreldra: 4 tønner korn, 2 mæler rug, 2 ku- og 8 sauefôr, 1 pund salt, 1 pund flesk, 2 par sko, ei skjorte til faren, det eine året av strie, det andre året av lerret, hamp til mora. Varmt hus, oppvartning, sømmeleg gravferd. Les meir →

Éin kommentar

Filed under Jordbruk

Tagged as , ,

by | 30. september 2018 · 18:26

Moskusen på Sødorpfjellet

På Fjesboksida kjem dei gode historiene

moskus

Moksus i Fron gjorde ikkje skade. I Oppdal gjekk det verre. Denne oksen drap ein eldre mann i 1964. Foto: Byarkivet i Trondheim

Fjesboksida til historielaget er ei god lokalhistorisk kjelde, som henter fram kunnskap frå frøningane på dei fleste spørsmål.  Jan Hage skreiv: «Jeg mener å ha hørt at på -70 tallet engang hadde en moskusokse forvillet seg oppå Sødorpfjellet. Er det noen som vet om det er sant? Mener også jeg så et bilde for mange år siden.» Han fekk godt med svar: Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Jakt og fiske

by | 28. september 2018 · 14:09

Den halvt kongelege garden Tofte

Gustav Fröding fortel om litt av ei ferd i Fron vestfjell

gfkongen

Toftekongen og kongen. Ill. Lars Wellton

Den svenske diktaren Gustav Fröding (1860-1911) budde i Noreg i fleire år på starten av 1890-talet og vandra gjennom Fron vestfjell. Ein stor lyrikar, men han hadde psykiske problem og sleit med alkoholisme. Derfor oppheldt han seg på dr. Jens Torps Sanatorium på Suttestad på Lillehammer. I 1963 kom ei bok, Âventyr i Norge, der Fröding fortel underleg og morosamt om slit og språk og røynsler frå ein vandretur frå Gausdal til Gålå. Her er eit utdrag, omsett til «islandsk»:

Les meir →

Éin kommentar

Filed under Biografiar, Kommunikasjon, Menn, Språk

Tagged as , ,

by | 27. september 2018 · 10:20

Litt av ein lagnad: Skulstuguførkja

Eit bygdaskræme, eit spetakkel, styrlaus og eit bilete på råskap.

sterk

Kanskje hadde ho hatt det betre på sirkus?

IVAR KLEIVEN:  Ragnhild Skulstugun eller Skulstuguførkja som alle kalla ho, var kvamvær og eit kvinnfolk reint for seg sjølv. Urimeleg stor, førlemma og breilagd og såg meir ut som ein riktig stor velvakse kar enn eit kvinnfolk. Ho vart gåandes som eit bygdaskræme, eit spetakkel, styrlaus og eit bilete på råskap. Ho fekk to lausunger, og den fyrste låg ho ihel. Det var nok med uvilje gjort og venteleg i fylla, men ho kom på tukthuset i nokre år. Den andre lausungen fekk ho utabygds, og folk trudde det var med ein rik gardsmannsson. Da Ragnhild spurte at denne guten skulle gifte seg, lånte ho seg øyk og kjørkjerre, reiste i veg og råka guten dagen før bryllaupet hans skulle stå. Og enten har det latt seg løyse med ein dugeleg stor pengesum, eller med eit årleg føderåd, for folk hørde aldri at det etter det vanta henne korkje føde eller klede. Ho hadde ein liten, låk heim, men det var ikkje noko å leva av. Les meir →

2 kommentarar

Filed under Biografiar, Kvinner

Tagged as ,

by | 20. september 2018 · 23:41

I Fron fikk Ludvig Holberg ris

Men du får både musikk og fortellinger på Dale-Gudbrands gard

0 T

I Fron opplevde Ludvig Holberg for første gang å få tuktens ris på sin rygg. Prestegården var godt utstyrt med bøker, så boklige gleder kan han ha fått ut av sitt ene år i Gudbrandsdalen. Det fantes også endel engelske bøker, så her kan han ha oppøvet ferdigheter i engelsk. Men det må ha vært ensomt, og han har neppe grått over at det tok slutt like plutselig som det begynte – fordi presten ikke fikk den godtgjørelsen han var lovet. Skriver Lars Roar Langslet i sin meget gode Holberg-biografi Den store ensomme (2001). Les meir →

Kommenter innlegget

Filed under Biografiar, Kunst og handverk, Litteratur, Menn