Dagningen 11.4.1995. Tekst og foto: Håkon Sveen. Klipp frå Per Ottesen/Vegar Skar
-Eg veit at Kvammen skreiv i skulesoga at det skulle koma av ei ro der sorpet vart samla. Seier Lodvar Larsen. Han fortel at ei slik ro oftast var bak hoggestabben. Der vart flis og smårask sopt saman. Les meir
Filed under Biografiar, Menn, Språk
Rysland. Bilde: Google Maps
BRIT NILSEN: Rysland er namnet på grenda som ligg mellom elva Augla og grensa til Sødorp, og mange store gardar som Kjorstad, Grytting, Rolstad og Tåkåstad høyrer til denne grenda. Ingen av dei store namneforskaranehar behandla dette namnet, og det finst ikkje verkeleg gamle skriftlege belegg for det heller. Men Gerhard Schøning nemner «den lille bygd Rydtzland» i 1775. Frå 1700-talet har vi namnet i skrift fleire gonger, men skrive på ulike måtar. Sisteleddet i namnet, land, høyrer til ei gardsnamngruppe som det ikkje er så mange av i Gudbrandsdalen. Ein reknar med at land-gardane går tilbake til vikingtida eller enda litt tidlegare. Les meir
Filed under Språk
TORMOD BRÅTEN: Etter initiativ fra Michael Heim arrangerte Fron historielag feltkurs i registrering av fornminner torsdag 23. juni. Første stopp var på Nigard Tokse, hvor vi fikk innblikk i vurdering av gravhauger kontra hustufter av arkeolog i Innlandet Fylkeskommune, Mildri Een Eide. Så gikk turen videre til Skreddardokka, hvor vi lærte om innmåling og vurdering av kullgroper og fangstgroper for elg og rein. For de som fortsatt ikke hadde fått nok av fornminner, tok vi turen ut på Kringlutberga og så på et bågåstelle jeg fant under jakt for noen år tilbake. Arkeolog Runar Hole kunne bekrefte at dette var et bågåstelle, og ett av de første han har registrert som ikke ligger i snaufjellet. Da jeg og Michael var på befaring tidligere i uka fant vi et bågåstelle til, noen hundre meter unna det første. Takk til alle som stilte opp og gjorde denne kvelden så interessant, med gode betraktninger og diskusjoner. Spesielt takk til Michael, Mildri og Runar som ville bruke Sankthanskvelden sammen med oss.
Filed under Jakt og fiske
BRIT NILSEN: Bygda Ruste ligg på vestsida av Laugen og strekkjer seg frå grensa til Sør-Fron og nordover til elva Vinstra. Dette namnet er truleg eit opphavleg bygdenamn. Ordet ei rust er kjent i fleire dialektar med tydinga «ein liten skog eller eit skogholt». Somme stader finst også tydinga «skogvaksen jord eller bergrygg.» Namn med rust- i seg er ganske vanlege på Austlandet og fortel om stader med mykje skog.
Filed under Uncategorized
Hundorp. Bilde frå Google Maps.
BRIT NILSEN: Gardsnamnet Hundorp er eit svært sjeldan namn som har opphavet sitt langt tilbake i førhistorisk tid. På 1900-talet fekk gardsnamnet ei utvida tydning som er uhistorisk. Hundorp er nemnt alt i Soga om Olav den heilage. Det var nok både eit verdsleg og eit hedensk kultursentrum på Hundorp, knytt til ei mektig herseætt, som hadde høvdingsæte der. I sagaen finn vi historia om Olav den heilga som øydela Tors-hovet og tvangskristna Dale-Gudbrand og dølane i 1021. Les meir
Filed under Språk
Morgontåke over Sødorp: Foto: GE, Jan Jansrud
BRIT NILSEN: Sødorpbygda ligg på austsida av Laugen og går frå grensa til Sør-Fron og nordover til stasjonsbyen Vinstra, som ligg på mykje av den gamle jorda til Sødorp-gardane. Truleg var namnet brukt også om Byregardane før stasjonsbyen vaks fram. Sisteleddet i namnet, -torp, (-dorp) finst berre i to namn i heile Gudbrandsdalen, nemleg i Hundorp og Sødorp. Namna kan tyde på ei samtidig innvandring eller busetjing langt attende i tid. Les meir
Filed under Språk
I 1974 ble Peer Gynt-prisen utdelt for fjerde gang. Til Erik Bye (1926-2004). Året før ble det bestemt at stortingsrepresentantene skulle stemme fram årets vinner, og at en av dem som stemte på vinneren, trekkes ut for å overrekke prisen. Anders Lange (1904-1974) ble trukket ut, en meget fargerik mann, som i 1973 stiftet Anders Langes Parti til sterk nedsettelse av skatter, avgifter og offentlige inngrep, senere Fremskrittspartiet. I stortingsvalget noen måneder senere fikk partiet 5% av stemmene og fire mandater. Anders Lange en av dem. Han døde året etter og rakk altså å delta på Peer Gynt-stemnet. Som avisutklippet viser, gjorde han seg sterkt gjeldende på Fryvollen.
Les meirFiled under Biografiar, Menn, Setring
BJØRNSTJERNE BJØRNSON: Vis-Knuts liv var en lang lovsang, som steg opp av sykdom, fattigdom og ofte bitter mangel på anerkjennelse. Det fantes en poetisk spennvidde i hans sinn som forvandlet hver eneste liten stund til et paradis.
Han dannet ingen sekt, intet parti, ikke engang hva man kaller en «vennekrets». Han gjorde ikke det aller minste for å bli hva man kaller anerkjent. Når mennesker var gode mot ham (dvs behanldet ham vennlig og med aktelse), var han lykkelig og meddelsom, og kunne de så i tillegg dele hans syn på Gud og hans verk i natur og historie (dette syn var mer fyndig, enn treffende sant, han savnet kunnskaper), så ble det en gledesdag i hans liv. Les meir
Filed under Biografiar, Folketru, Menn
For ensidig arbeidsbelastning gikk ut over helsa til anleggsarbeiderne? Bilde fra Torstein Hagen/Vegar Skar
Filed under Kommunikasjon, Verksemder
Logoen til Fron historielag, teikna av kunstnaren Ragnvald Frøysadal etter ein gamal kyrkjering frå Steig i Sør-Fron.
Rakfisken på plass! Filert, flådd eller i butt.
Fron historielag er ein idealistisk organisasjon. Vil du bidra til at ho lever vidare? Støtt det arbeidet Fron historielag gjer her og på andre område. Bli medlem. Berre 200 kroner til konto 2095 32 92735, Fron historielag, 2640 Vinstra. Oppgje epostadresse. La oss gjere dette saman.
Carl Henrik Grøndahl
carlhenrikgrondahl at gmail.com
Nå er tida for å kose seg med Frons-historie i godstolen. Vi har mykje godt på lager!
Fronsbygdin alle årgangar 2003-2022. Her er det allsidige, nyttige, morosame og tankevekkjande artiklar som teiknar eit fargerikt bilde av generasjonar, av draumar og slit, liv og død, kvardag og fest. Er du fortruleg med fortida, er du på lag med framtida. Fronsbygdin gjer deg rikare.
Dei som lagar årboka Fronsbygdin: Frå venstre: Redaksjonssekretær Gard Espeland, redaktør Hildegunn Maria Haanes Ruset og redaktør Rasmus Stauri. Foto: Dølen
Gardar og slekter i Fron, bind 1, Sør-Fron av Einar Hovdhaugen. 
Her er det ikkje berre grundig gards- og slektshistorie. Hovdhaugen skriv òg om utvandring og utflytting, om husmenn og tilhøvet mellom husmann og bonde og fleire andre tema. Denne boka må ein berre ha i hylla! Bind 1 om Nord-Fron er utseld. Har du eit eksemplar ståande og vil selje, er historielaget kjøpar.
Historia om Fron, Bind 2 av Ragnar Øvrelid. 
Ragnar Øvrelid
Velskrive historieverk! Han fekk permisjon frå skulearbeidet i 1981-1982 for å skrive ei kortfatta historie, men stoffet var så rikt og kjeldetilfanget så stort at han vart sittande i fleire år med boka, i kveldstimar og feriar. To store bind vart det. Noko vi skal vere glade for. Han har verkeleg gjort fronshistoria levande. Bind 1 er utseld. Har du boka ståande i hylla og vil selje ho, kjøper historielaget !
Fron-slekter av Even Sveipe, Peter Sveipe og Jakob Haraldseid.
Boka "syner samanhangen frå ættled til ættled og skyldskapen mellom ættene. Vi vil vone at boka kan bli til litt hjelp for dei som seinare vil granske si ætt meir inngåande."
Fronsmålet av Gunnar Jenshus. 
"Eg vonar at ei bok som denne vil styrkje kjærleiken til og vørdnaden for bygdemålet. Dei norske bygdemåla er i slekt med dei fremste kulturspråka i verda."
Matrikkel 1866
Tingbok del 1
Ragnvald Einbu: Kristningsmøtet på Hundorp 1021
F.v. redaksjonssekretær Gard Espeland og redaktørane Per Ottesen og Rasmus Stauri.
Fron historielag 