DAGNINGEN 27. MARS 1976: Sør-Fron HV har innkalt 112 karer pluss befal til en ukes øvelse. Mandag og tirsdag gikk med til utdeling av effekter og skyteøvelser på Kvarvet, og onsdag morgen legger karene ut på en to dager lang tur gjennom Rondane. Utgangspunktet er Høvringen og endepunktet Ringebufjellet. Turen avsluttes fredag. Da bærer det tibake til arsenalet på Frya, og øvelsen avsluttes lørdag.
Monthly Archives: desember 2017
Tøffe karer på Frya
Filed under Krig
– Vi vil ikkje på aldersheimen!
Kristine og Kristian Iversen i strid med Samvirkelaget
JAN JONSGAARD I DAGNINGEN 27. MARS 1976: -Her har vi budd sidan i juni 1943. Dette er heimen vår, og vi ønskjer ikkje å flytte herifrå så lenge vi klarar oss sjølve utan hjelp, seier Kristine og Kristian Iversen. Dei er av Vinstra samvirkelag tilbydt leiligheit i ein av aldersbustadane ved Sundheim alders- og sjukeheim, men ønskjer ikkje å flytte frå det vesle huset sitt nedanfor krysset, der Nedregate og E6 møtest sør for Vinstra sentrum. Årsaken er at samvirkelaget snart skal gå igang med nybygging på tomta mellom Krogenæsbygget og Vinstra tettstad, og da blir huset til Iversens liggjande midt i «skuddlinja».
Filed under Biografiar, Kvinner, Menn
Kvifor heiter det jul?
Dei tok over det heidenske namnet. Sør-Fron sangkor i Sør-Fron kyrkje jula 2013. Foto. Carl Henrik Grøndahl
Ordet jul er heidensk. I storparten av Europa har feiringa fått eit kristent namn: På engelsk Christmas «kristmesse», tysk Weihnachten «vienatt», fransk noël i tydinga fødsel. Men hos oss har høgtida sitt gamle germanske namn jul. Håkon den gode påbaud på 900-talet at landet skulle feire jul den 25. desember, samstundes med den kristne høgtida i heile Europa, og ville få slutt på det heidenske offerritualet, som del av striden med å kristne Norge. Derfor tok den kristne høgtida det gamle namnet jul i heile Skandinavia, Island, Grønland, Færøyene og Skottland. På engelsk finst Yuletide som noko riktig gammaldags. Jul kjem frå norrønt jól eller jólablót, frå den opprinnelege, heidenske offerfeiringa av midtvinterdagen i Norden, som var 12. januar. Kva ordet tyder, er omdiskutert. Jul eller Jol kan ha noko med norrøne «Jòlnir» eller «Ýlir», å gjere, andre namn på Odin. Les meir
Filed under Folketru
Slutt på julefeiringa!
OLE CHR. RISDAL: På 1800-talet var det ein som heitte P. Carlsen Foss som sette i gang ei større tømmerdrift i Skåbu. I samband med dette verserer det ei spesiell julehistorie. Det var på slutten av ei julehelg, og det hadde vore vel mykje turing på Hølmyra. Dei som var med, skulle vere ein tømmerhusbond til Carlsen, ein del av hoggarane hans som låg der, samt eit par bygdekarar. Det lei så langt uti jula at drifta skulle vore i gang att. Men karane hadde enno att ein kagge med brennevin som dei sat og godgjorde seg med, og somme hadde nok sovna óg. Les meir
Filed under Biografiar, Menn, Verksemder
Verda må skapast betre
Du har hugsa Fronsbygdin 2018? Også som julegåve til deg sjølv?
2. august 1981 var det urpremiere på det storstilte «Gudbrandsdalsspelet» med tekst av Vegard Vigerust og musikk av Sigurd Berge, arrangert for eit 40 manns orkester med lokale musikarar, tilpassa det nivået dei hadde . Spelet tok føre seg viktige hendingar i dalens historie – kristninga på Hundorp, skottetoget, amerikareisene og enda opp i vår tid med pendling og oljealderen. Vil du vite meir? Om komponisten og frøningen Sigurd Berge?
Filed under Biografiar, Menn, Musikk
Naud i Kvam, men mindre syting
Om fillete, magre kvinnfolk med ungar som skreik
Slik var Kvam hotel ein gong i tida…
Helge Stormorken
HELGE STORMORKEN: Forsorgsbudsjettet i Kvam i 1930-åra kunne berre delvis bøte på nauda. På fleire gardar kunne kvinnfolk med ungar på ryggen gå tvikrokut og skjera korn med sjyru for mindre enn ei krone dagen. Det var ikkje barnetrygd eller anna velferd enn fattigkassa. Ungar var det flusst av, og mange geilla ugras bortover nepe- og potetåkrane. Eller plukka liljekonvall og markjordbær og baud til bil- og togturistar.
Filed under Biografiar, Jordbruk, Menn
Å vera barn på Vinstra på 1950-talet
Litt om då Vinstra voks så det knaka, og det var verkstadfilm kvar måndag
PER OTTESEN: For oss barna i Vinstra sentrum først på 1950-talet var det ein spanande plass å vekse opp. Trafikken i Riksveg 50, som han heitte då, var stor, og det var mykje spanande å sjå. Ein gong vart eg overkjørt av same drosje to gonger på ei veke, då vi kjørte kjelke frå Haanshusgarden og rett nedi riksvegen. Men bortsett frå ein reprimande frå mor mi gjekk det bra. Les meir
Filed under Biografiar, Menn
Bjørkesetra er i drift!
Ei lita retting til Trond Halle
TEA JOHANNE MYRSTAD: Les med glede Fronsbygdin. Reagerte på artikkelen til Trond Halle: «Sør- Fron på tvers». Gjer merksam på at Bjørkesetra inni Eldåa har vore og er i full drift kvar sommar. Finaste setra i verda – for alle oss frå Bjørke. All ære til Bersvein og Tor som held fast ved setringstradisjonen!
Svar frå Trond Halle: Da må eg be om årsaking for at eg har teke feil. Eg skreiv at det her var setring i allefall til for nokre få år sidan, men at det da eg gjekk forbi Eldåsetra var stilt der. Eg gjekk forbi den 23. juni, da såg det ikkje ut til å vera folk der. Kanskje det var før dei reiste til seters? Er ellers heilt enig i at det er bra at det forstatt er setring både i Eldåa og på andre seterstular
Filed under Kunst og handverk, Setring
Ny kjerring på gammel gard II
Tradisjoner fra hedensk tid på Sygard Forr?
Kari Bay Haugen
KARI BAY HAUGEN:En juletradisjon som ikke eksisterer lenger, er juleroa. Lille julaften bar Hans inn sekker med fersk bjørkeved og tømte utover gulvet. Veden skulle legges tett sammen og dekke to kvadratmeter ved siden av peisen. Øksa ble flittig brukt, og utpå kveldsida var veggen ferdig. Et kunstverk med drivkvit bjørk, som utover året tørket og forandret seg til varme fager og tørr oppfýringsved. Les meir
Filed under Biografiar, Folketru, Jordbruk, Kvinner
Gausdøl mot gausdøl i Lomoen
Ei historie fra den gang Lomoen ble kalt industrislum
Lomoen i 1986. Torbjørn Seielstad og Åge Melbø har rasert lyng og furu i industrislummen.
Gausdal Landhandleri etablerte seg på Vinstra i 1984. Ganske raskt måtte nybygg og utvidelser til i Lomoen. Tomta ble utvidet og skulle planeres. Oppmålinga var vel ikke så presis. De som jobbet, fulgte strekene på kartet. Da kom det brev fra naboen, Gausdal Bilselskap:
Til vår betydelige forskrekkelse har De gått løs på på eiendom på Vinstra. Lomoen industriområde har utseendemessig vært et slumområde. Noe som N. Fron kommune forsiktigvis antyder. Rundt vår eiendom har vi beholdt en ramme av den opprinnelige natur med lyng, mose og furuplanter. Dette mente vi etterhvert ville bidra til en standardhevning. Og så har Deres maskiner totalt rasert. Området vil aldri kunne komme tilbake til den opprinnelige lyng og mosemark.
Filed under Verksemder
Fron historielag er ein idealistisk organisasjon. Vil du bidra til at ho lever vidare? Støtt det arbeidet Fron historielag gjer her og på andre område. Bli medlem i 2020. Berre 200 kroner til konto 2095 32 92735, Fron historielag, 2640 Vinstra. Oppgje epostadresse. La oss gjere dette saman.
Her er det ikkje berre grundig gards- og slektshistorie. Hovdhaugen skriv òg om utvandring og utflytting, om husmenn og tilhøvet mellom husmann og bonde og fleire andre tema. Denne boka må ein berre ha i hylla! Bind 1 om Nord-Fron er utseld. Har du eit eksemplar ståande og vil selje, er historielaget kjøpar. 
Ragnar Øvrelid
"Eg vonar at ei bok som denne vil styrkje kjærleiken til og vørdnaden for bygdemålet. Dei norske bygdemåla er i slekt med dei fremste kulturspråka i verda."
Ragnvald Einbu: Kristningsmøtet på Hundorp 1021
